Αν κάποιος πάρει το άρθρο 78 του Συντάγματος και βάλει δίπλα το άρθρο 42 του ΚΦE θα καταλήξει στο συμπέρασμα ότι τα κεφαλαιακά κέρδη από bitcoin δεν μπορούν να φορολογηθούν βάσει αυτών των διατάξεων (με 15%) καθότι το κρυπτονόμισμα δεν είναι ούτε μετοχή ούτε ομόλογο ούτε παράγωγο χρηματοοικονομικό προϊόν, αλλά μέσο πληρωμής.
Αυτό το έχουμε διαπιστώσει επανειλημμένα σε όλη την διάρκεια της συζήτησης. Το γεγονός ότι δεν εμπίπτει ξεκάθαρα στο άρθρο 42 συμφέρει στην περίπτωση που κάποιος αγόρασε στο παρελθόν και πουλάει με λίγες πράξεις. Τότε μπορεί άφοβα να δηλώσει διάθεση περιουσιακών στοιχείων στον 781 αφορολόγητα και να πει ότι δεν δήλωσε υπεραξία γιατί θα ήταν ανακριβές. Θα πρέπει επίσης να επιμείνει ότι η απόκτηση δεν έγινε με κερδοσκοπική πρόθεση, αλλά για προσωπική χρήση ως μέσο πληρωμής.
Ο λόγος που αναφερόμαστε στο άρθρο 42 είναι ότι, σε περίπτωση συχνών αγοραπωλησιών (trading), ο φορολογούμενος μπορεί να ισχυριστεί καταχρηστικά ότι εμπίπτει εκεί επειδή προσιδιάζει σε παράγωγα (επίσης προσιδιάζει σε συναλλαγματική διαφορά που φορολογείται με τον ίδιο τρόπο). Αν δεν το πράξει και δηλώσει διάθεση περιουσιακών στοιχείων, τότε κινδυνεύει με την εφαρμογή του άρθρου 21 (τρεις και άνω ομοειδείς συναλλαγές με κερδοσκοπική πρόθεση), εφόσον αποδειχθούν οι συχνές συναλλαγές από τα δικαιολογητικά.
Να σημειώσω εδώ ότι ούτε οι συναλλαγματικές διαφορές εμπίπτουν ξεκάθαρα στο άρθρο 42 (δεν είναι συμβόλαια/συμβάσεις), ωστόσο φορολογούνται ως συμβόλαια συναλλαγματικών ισοτιμιών (με την περίπτωση 2 της παραγράφου 2.α). Μιλάμε για απολύτως ανάλογη με το bitcoin περίπτωση στην οποία γίνεται κατάλληλη ερμηνεία της λέξεις προσιδιάζει (παράγραφος 2.β).
Δύο τινά συμβαίνουν: Είτε δεν υπάρχει φορολογική υποχρέωση και όλα πάνε στον 781 του Ε1 (και άρα πληρώνει ενώ δεν πρέπει) είτε μιλάμε για κέρδος από επιχειρηματική δραστηριότητα/προσαύξηση περιουσίας από άγνωστη πηγή βάσει της παραγράφου 4 του άρθρου 21 του ΚΦΕ, εφόσον ειδικά υπάρχουν πάνω από τρεις αγορές/πωλήσεις το εξάμηνο κλπ (και άρα δεν πληρώνει αυτά που πρέπει υποβάλλοντας μάλιστα ανακριβή δήλωση).
Για άγνωστη πηγή μπορούμε να μιλάμε μόνο όταν κάποιος πουλάει χέρι-με-χέρι σε φυσικά πρόσωπα και μετά καταθέτει μετρητά στην τράπεζα ή τα λαμβάνει με μεταφορά από φυσικά πρόσωπα. Σ' αυτές τις περιπτώσεις η πηγή δεν είναι εμφανής και το είδος του εισοδήματος δεν μπορεί να προσδιοριστεί. Όταν το έμβασμα έρχεται από αδειοδοτημένο ανταλλακτήριο με ανάλογη αιτιολογία, δεν μπορεί να χαρακτηριστεί προσαύξηση από άγνωστη πηγή. Το λέει η
πρόσφατη εγκύκλιος της ΑΑΔΕ:
1. Δεν υφίσταται προσαύξηση περιουσίας, στην περίπτωση κατά την οποία είναι εμφανής η πηγή προέλευσης ενός χρηματικού ποσού, το οποίο εμφανίζεται ως πίστωση στον τραπεζικό λογαριασμό του ελεγχόμενου φυσικού προσώπου (π.χ. εισόδημα από κεφάλαιο, εισόδημα από κινητές αξίες, πώληση περιουσιακών στοιχείων, δάνειο, κ.τλ.), ακόμα και αν το ποσό αυτό δεν συμπεριελήφθη στις σχετικές δηλώσεις φορολογίας εισοδήματος, ενώ υπήρχε σχετική υποχρέωση. Στις περιπτώσεις αυτές, εφόσον οι εν λόγω πιστώσεις συνεπάγονται φορολογική υποχρέωση στον φόρο εισοδήματος, ο καταλογισμός του φόρου θα γίνεται ανάλογα με το είδος του εισοδήματος.
Επιπλέον, η πηγή είναι νόμιμη (υπάρχει απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου) και δικαιολογημένη (εφόσον υπάρχουν αποδείξεις πώλησης και τις δεχτούν).
Επειδή η πηγή είναι γνωστή, νόμιμη και δικαιολογημένη, οι προϋποθέσεις της παραγράφου 4 άρθρου 21 ΚΦΕ καταρρέουν. Από 'κει και πέρα πρέπει να προσδιοριστεί το είδος του εισοδήματος αιτιολογημένα.
Όσον αφορά την ανακρίβεια της δήλωσης, εννοείς ότι έπρεπε να δηλωθεί από την αρχή ως επιχειρηματική δραστηριότητα; Ας πούμε. Για να δηλώσεις πωλήσεις bitcoin σε ανταλλακτήριο ως επιχειρηματική δραστηριότητα πρέπει να εκδίδεις τιμολόγια ή αποδείξεις ή δελτία παροχής υπηρεσιών προς ... το ανταλλακτήριο! Για ποιο πράγμα; Δεν είναι εμπόρευμα και έχει απαλλαγεί από τον ΦΠΑ με την απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου. Το ανταλλακτήριο δεν είναι πελάτης σου και δεν του παρέχεις καμιά υπηρεσία. Αλήθεια, σε ποιόν κωδικό δηλώνεται μια τέτοια επιχειρηματική δραστηριότητα για να είναι ακριβής η δήλωση; (ερώτηση προς τον ελεγκτή).
Από την άλλη, το να πάνε
όλα στον 781 είναι τελείως απίθανο, καθώς η συστηματική διενέργεια πράξεων με κερδοσκοπική πρόθεση (περίπτωση trading) δεν μπορεί να είναι αφορολόγητη εξ ορισμού.
Το ρίσκο που διατρέχει κάποιος είναι ο φορολογικός έλεγχος να διαλέξει την δεύτερη εκδοχή ειδικά εάν τα ποσά είναι μεγάλα. Αυτό για εμένα συνιστά θολό τοπίο που θέλει επειγόντως ξεκαθάρισμα. Τόσο απλά.
Το ρίσκο που διατρέχουμε αν επιδιώξουμε ξεκαθάρισμα, είναι ότι σίγουρα θα κάνουν αυτό που έκαναν με τα ακίνητα, δηλαδή ακόμα και σε μη επιχειρηματικές και χωρίς κερδοσκοπική πρόθεση περιπτώσεις (λιγότερες από 3 πωλήσεις την διετία) κάθε υπεραξία να φορολογείται με 15%, με έκπτωση να παρέχεται για διακράτηση πάνω από 5 χρόνια. Παρεμπιπτόντως, υπεραξία και 15% φιγουράρουν μαζί υπερβολικά συχνά για να αγνοήσουμε την λογική. Μέχρι να γίνει το ξεκαθάρισμα, έχουμε την δυνατότητα να δηλώνουμε αφορολόγητα σε περίπτωση που δεν μπορεί να αποδειχθεί η κερδοσκοπική πρόθεση.
Ο φορολογικός έλεγχος δεν μπορεί να διαλέξει κάτι. Μπορεί μόνο να εφαρμόσει κάτι που έχει διαλέξει η νομοθετική ή δικαστική εξουσία. Σχετικό εδώ είναι το ράβε-ξήλωνε που έχει υποστεί η παράγραφος 3 άρθρου 21 ΚΦΕ:
Με την παράγραφο 6 άρθρου 22 ν.4223/2013 καταργείται ο χαρακτηρισμός επιχειρηματικής δραστηριότητας για συναλλαγές που γίνονται σε οργανωμένη αγορά και
δίνεται η δυνατότητα επέκτασης τέτοιων συναλλαγών πέρα από τις μετοχές/ομόλογα/μερίδια/παράγωγα:
6.
...
β. Στην παρ. 3 του άρθρου 21 του ν. 4172/2013 πριν το τελευταίο εδάφιο προστίθενται τρία εδάφια ως εξής:
«Η διάταξη του προηγούμενου εδαφίου δεν εφαρμόζεται για τους τίτλους του άρθρου 42 που αποτελούν αντικείμενο διαπραγμάτευσης σε οργανωμένη αγορά, συμπεριλαμβανομένης και της Εναλλακτικής Αγοράς του Χρηματιστηρίου Αθηνών, ή για τα ομόλογα που εκδίδονται από εισηγμένες εταιρείες, καθώς και για τα κρατικά ομόλογα, εκτός από τις περιπτώσεις όπου ο φορολογούμενος ασχολείται κατ επάγγελμα με τις ανωτέρω συναλλαγές. Με απόφαση του Υπουργού Οικονομικών μπορεί να προβλέπεται η εφαρμογή του προηγούμενου εδαφίου και σε κάθε άλλη ρυθμιζόμενη αγορά ή άλλους τίτλους. Με όμοια απόφαση καθορίζονται οι φορολογούμενοι που ασχολούνται κατ επάγγελμα με τις ανωτέρω συναλλαγές.»
Ακόμα και το
εκτός από τις περιπτώσεις όπου ο φορολογούμενος ασχολείται κατ επάγγελμα με τις ανωτέρω συναλλαγές έχει διαγραφεί με την παράγραφο 2 άρθρου 88 ν.4316/2014. Επίσης, με την παράγραφο 3 του ίδιου άρθρου διαγράφεται και το
Με όμοια απόφαση καθορίζονται οι φορολογούμενοι που ασχολούνται κατ επάγγελμα με τις ανωτέρω συναλλαγές.Η αργόστροφη λογική του νομοθέτη διακρίνεται καθαρά από τον τρόπο που επεκτείνουν το άρθρο 42. Με την παράγραφο 5 άρθρου 88 ν.4316/2014 έχουν προσθέσει στην παράγραφο 1 το
(β) μετοχές και άλλες κινητές αξίες εισηγμένες σε χρηματιστηριακή αγορά, εφόσον ο μεταβιβάζων συμμετέχει στο μετοχικό κεφάλαιο της εταιρείας με ποσοστό τουλάχιστον μισό τοις εκατό (0,5%), μόνο που δεν είχαν αρκετό μυαλό για να προσθέσουν στο τέλος και ένα
(στ) Κάθε άλλη αξία που διαπραγματεύεται σε οργανωμένη αγορά. Ήταν δύσκολο να φανταστούν ότι σε οργανωμένη αγορά μπορούν να διαπραγματεύονται και πρωτογενή στοιχεία. Δεν πειράζει, είναι μόνο 10 χρόνια πίσω από την εποχή τους.