Bes mantıklı mı?
Kişinin mevcuttaki finansal durumuna, yaşına, eğitim durumuna, finansal piyasalardaki tecrübesine, birikim yapmaya ne kadar yatkın olduğuna göre cevabı değişebilecek bir soru.
Aylık geliri atıyorum 50-100 bin Tl arası olan birisi için kişiyi finansal olarak zorlamayacak şekilde500 tl veya 1000tl aylık ödemeli bes açılabilir.
Bes e para yatırmayı düşünen birisi öncelikle bes’in faydalarını ve zararlarını kendince bir kağıda yazıp buradan hareketle kararını vermelidir.
Benim bildiğim kadarı ile şartlar, avantajlar, dezavantajlar şöyle:
-10 yıl ve 56 yaş şartı: Devlet katkısı olarak biriken paranın tamamını kesintisiz alabilmek için sistemde 10 yıl kalmak gerekiyor ve aynı zamanda 56 yaşını doldurmuş olmak gerekli. Bu durumda bes e başlamayı düşünen birisi için en mantıklısı 46 yaşında bes hesabı açmak gibi duruyor.
-30% devlet katkısı: Teoride kulağa hoş geliyor ama pratikte pek öyle değil. Devletin yatırdığı para hiç de öyle içeride kendi yatırdığınız para ile paralel büyümüyor. Ama tamamen faydasız da değil. Tamamını hak etmek için 10 yıl süre ile ve 56 yaşını dolduracak şekilde sistemde kalmak gerekiyor.
-Vergi avantajı: Hem ücretli ve serbest çalışanlar ödenen primleri belli bir miktarı geçmemek şartıyla gelir vergisinden düşebiliyorlar. Ayrıntısını unuttum ama vergiden düşmek için beyan edilen primler brüt gelirin en fazla 15% i kadar olması gerekiyordu sanırım.
-Stopaj: Sistemde ne kadar süre ile kalındığına göre oranı değişiyor. Ne kadar uzun süre sistemde kalınırsa şartlar o kadar hafifliyor. Tüm şartları sağlayan birisi (10 yıl + 56 yaş) 5% gibi bir stopaj ödüyor çıkışta. (Yukarıda bahsi geçen devlet katkısı en kötü ihtimalde bu vergiyi ödemeye yetiyor o yüzden tamamen önemsiz değil)
-Fon seçimi: En önemli konu bu. Düşen bir piyasada varlık gösterecek bir fon yok. Altın düşerken çıkan altın fonu bulamazsınız. Aynı şekilde borsa düşerken çıkan hisse senedi fonu da olamaz. Fonlar profesyoneller tarafından yönetilse de akıntıya karşı durmaları mümkün değil. Burada yine iş başa düşüyor. Gelecekte dünyada ne gibi gelişmeler olmasını beklediğinize göre bir seçim veya seçimler (birden çok fon) yapmanız gerek. Yaptığınız fon seçimlerini yılda sanıyorum ki 12 defa kadar değiştirebilirsiniz. 10 yıl sonunda ne kadar getiri elde edeceğinizi asıl belirleyen kısım burası.
Ben ne yaptım?
Aylık çok az bir miktar 1000 tl gibi bir para yatırıyorum ve tamamı hisse senedi fonunda. Henüz 2 senem doldu. Olur da 56 yaşımı görürsem kenarda orada da birikmiş bir para olacak. Ne kadar olacağını o gün gelince görebilirim ancak şimdiden bir şey demek zor.
Sonuç:
Sizi sıkmayacak darlamayacak miktarlarla prim yatıracaksınız bence denemenizde fayda var.
Hocam şimdi dediğiniz gibi bir hesaplama yaparsak örneğin 750 TL ile birikim yapıyoruz diyelim ve bugünden itibaren emeklilik yılını 2055 seçersek yaklaşık olarak 500 küsür bin TL birikiyor ve o zamanın parasıyla belki de çok mantıklı para ya olacak ya olmayacak.Aylık olarak bir birikim yapacaksan bu BES ile ilgili yaklaşık bir gram altın kadar biriktirmen lazım ki bir anlamı olsun.Yani tabiki damlaya damlaya göl olur mantığı var ama 30 yıl boyunca birikim yaptıktan sonra 500 küsür bin TL biriktirmek yine kötünün iyisi bir durum.Bu dediğiniz gibi belki de seçilen Fonun önemini de kapsıyor.Eğer bireysel olarak fon seçip geleceğin değerlenecek bir fonunu bulursan daha fazla para kazanırsın yoksa pek fazla getirisi -yani absürt- olmayacaktır.Benim için aylık 1000 TL buraya yatırım yapmak pek fazla zorlamayacaktır ama bunun getirisi de fon hesabına bağlı olacak.Şimdilik denemeyi düşünüyorum ve denedikten sonra duruma göre iptal edebiliyoruz anladığım kadarıyla.Fon seçimini ise kendim yapacağım.Bazı bankalar otomatik olarak seçiyor ama ben geleceğini parlak gördüğüm fonlardan seçip paylaştıracağım.